Radio, TV en de krant hebben pijn. De platenindustrie trouwens ook, net als de videotheek en de boekhandel. Alles in de mediawereld piept en kraakt. De digitalisering en internet hebben de zaak op z’n kop gezet. Niks is meer als vroeger.

Tijd om te somberen, vinden sommigen. Anderen zien kansen en beginnen Bol.com, Spotify, Netflix, YouTube, of Apple Music. Toch zijn er ook echte zorgenkindjes in al dat mediageweld. De kwaliteitsjournalistiek bijvoorbeeld, die lijdt serieus. Er zijn weliswaar nieuwe initiatieven, zoals De Correspondent en Blendle, maar om nou te zeggen dat daar het geld al met bootladingen binnenkomt, nee dat niet. Het is nog schipperen en roeien met de riemen die er zijn.

Er zijn ook mediamensen die geloven in hulp van bedrijven. Ik ben er één van.

De basisgedachte is dat we behoefte zullen houden aan goede verhalenvertellers, die onafhankelijk werken, soms de nodige research doen en luis in de pels willen zijn. Als de traditionele uitgevers en omroepen die mensen niet meer kunnen betalen, dan zal het bedrijfsleven haar verantwoordelijkheid pakken. Zo ver zijn we nog niet, want de spelregels moeten nog uitgeknobbeld worden. De belangrijkste vraag is natuurlijk hoe je er voor zorgt dat degene die betaalt, niet alles bepaalt, want dan is de onafhankelijkheid van de journalistiek definitief dood.

Even een tussenshot: ‘Echte onafhankelijke journalistiek is een illusie. De journalist voor de Telegraaf heeft ook een broodheer, net als de programmamaker bij KRO-NCRV. Ieder bedrijf met een missie zal z’n storytellers een opdracht meegeven. Dat is altijd zo geweest en zal ook nooit veranderen’. Einde tussenshot.

Het bedrijfsleven moet de journalistiek dus niet gaan zien als een alternatief voor een paginagrote advertentie in de krant. Een journalist moet in volstrekte vrijheid kunnen werken, maar uiteraard kun je wel vragen om dat binnen bepaalde thema’s te doen. Een zorgverzekeraar kan opdracht geven om een stuk te schrijven over de kwaliteit van mantelzorg in Nederland; een bank over de stagnatie van de economie in China en de overheid kan de ‘vergeten thema’s’ faciliteren. Als ze de journalist maar geen streng afgebakende richting geven; bemoeienis met de vraagstelling is uit den boze.

Nog een keer: zo ver zijn we nog niet, maar het gaat komen, mark my words…

Vandaag kwam ik een treffende uitspraak tegen van journalist en oud-hoogleraar Jeroen Smit. Zijn woorden maken glashelder hoe groot de veranderingen zijn, waar we middenin zitten: “Mijn kinderen zullen me raar aankijken als ik over 10 jaar vertel dat vroeger twee keer per dag fietsers en brommertjes door de straten reden om dode bomen met oud nieuws door de brievenbus te duwen.”

Noot: deze post is een herpublicatie van een eerdere website.