Heb je wel eens op je buik in het natte gras gelegen om je huisdier te fotograferen? Of ben je wel eens boven in een kerktoren geklommen om vanaf de balustrade een foto loodrecht naar beneden te maken? Afwijkende standpunten voegen namelijk creativiteit toe aan je fotografie. Perspectief is bepalend voor je beeld.

Vervreemding en verrassing

De meeste foto’s worden gemaakt op ooghoogte. Dat is de manier waarop we de wereld zien. Een ander perspectief zorgt voor vervreemding, spanning, of verrassing.

Je hoeft niet meteen gevaarlijke toeren uit te halen om een andere blik op de wereld te krijgen. Zak in een winkelstraat maar eens door je knieën en fotografeer het winkelende publiek met de camera schuin omhoog. Je zult zien dat een meter lager al een groot verschil maakt: benen worden langer en boodschappentassen groter.

Kikvorsperspectief

De keuze voor een laag camerastandpunt wordt kikvorsperspectief genoemd. Het effect is vervreemding, zeker in combinatie met een groothoeklens. Kleine onderwerpen worden plotseling groot: bloemen reiken tot in de lucht en paddestoelen lijken bomen.

Automatisch instellen

Het is niet zo heel moeilijk om foto’s vanaf de grond te maken. Je hoeft er niet eens meer voor op je buik te gaan liggen. Houd de camera met de onderkant tegen de grond, richt de lens op het onderwerp dat je wilt fotograferen, druk de sluiter half in tot er automatisch is scherpgesteld en druk af. Kijk daarna op je scherm of het is gelukt. Zo niet, dan herhaal je de procedure net zo lang tot je wel tevreden bent.

Soms is het verstandiger om alle instellingen handmatig te regelen. Meestal fotografeer je namelijk naar het licht toe (de lucht). De onderwerpen op de voorgrond kunnen dan (te) donker worden. Dat compenseer je door een kleiner diafragmagetal (grotere opening), een hogere ISO-waarde, of een langere sluitertijd.

Als je kiest voor een langere sluitertijd (en dat zal vaak het geval zijn), dan moet je zorgen dat de camera stabiel op de grond ligt, zeker als de lens langer open staat dan 1/50 seconde. Leg een steen onder het objectief, of je portemonnee net wat er voor handen is om alle mogelijke beweging uit het toestel te halen. Zet de automatische ontspanner aan en druk af. Check het resultaat en ga net zo lang door tot je foto perfect is.

Imposante James Bond

Er zijn portretfotografen die bewust gebruik maken van het vergrotingseffect dat optreedt bij het kikvorsperspectief. Kijk maar eens op de nieuwe filmposter van James Bond. Hoofdrolspeler Daniel Craig wordt vanaf een iets lager standpunt gefotografeerd. Daardoor lijkt hij groter en imponeert hij meer.

Kinderen en huisdieren fotografeer je vrijwel altijd op de hoogte van hun ogen. Je gaat er dus een beetje voor door de knieën. Dat suggereert contact  en gelijkwaardigheid tussen het model en de fotograaf. Toch zou je ook eens kunnen experimenteren met een lager standpunt. Je zult zien dat de dieren en het kroost daar vriendelijker en grappiger van worden.

Strakke kaaklijn

Pas bij portretten en foto’s van kleinere groepen wel een beetje op met een laag camerastandpunt, want onderkinnen worden extra benadrukt. Jonge meiden die veel selfies maken, kennen dit effect. Meestal houden ze hun mobiel met gestrekte arm iets schuin boven hun hoofd. Hun ogen lijken groter en de kaaklijn wordt er een stuk strakker door…

Vogelperspectief

Een hoger standpunt heet vogelperspectief. Dat levert heel andere beelden op: onpersoonlijker en minder intiem. Je schept letterlijk een afstand tussen je onderwerp en de kijker. Als je bovenop een hoge berg staat en je fotografeert schuin naar beneden, dan krijg je overzichtsfoto’s die een beetje ‘plat’ en saai zijn. Dat komt omdat de diepte ontbreekt. Je moet dan echt op zoek naar een (hoofd)onderwerp op de voorgrond om de kijker een goed beeld te geven van de afstand tussen de camera en het dal waar je op uit kijkt.

Pyreneeën verliezen hoogte

Als je wel eens een plaatje hebt geschoten uit het raam van een vliegtuig, dan weet je het uit ervaring: je krijgt een tweedimensionale landkaart. Het is leuk om later een overzicht te hebben van het grensgebied tussen Spanje en Frankrijk, maar alle diepte is verdwenen uit die indrukwekkende Pyreneeën.

Pas als er schaduwen verschijnen, wordt een beeld vanuit vogelperspectief weer spannend. Denk maar aan die foto’s van een rijtje kamelen in de woestijn bij een lage avondzon. De schaduwen van de dieren worden tientallen meters groot en je weet in eerste instantie niet wat de kameel, of wat de schaduw is.

Voor een portretfoto met vogelperspectief hoef je geen vliegtuig te huren of toren te beklimmen. Een keukentrapje is voldoende om boven je model uit te komen. Het effect is nog steeds groot en omgekeerd aan het kikvorsperspectief. Je kijkt letterlijk op iemand neer en dat kan zelfs een ‘denigrerend’ beeld opleveren. Pas daar goed mee op! Het perspectief dat je kiest is bepalend voor hetgeen je overbrengt op de kijker.

Perspectief vanuit een drone

Juist omdat we niet zo vaak door de lucht zweven, blijven foto’s met een vogelperspectief tot onze verbeelding spreken. Drones en fotomasten winnen de laatste tijd enorm aan populariteit. Vooral natuurfilmers en landschapsfotografen maken er graag gebruik van. Het zijn allemaal pogingen om de creativiteit in het beeldmateriaal te vergroten door het kiezen van een afwijkend perspectief.

Mijn advies: probeer het zelf ook eens. Een drone of dure fotomast heb je niet meteen nodig. Haal je keukentrap uit de schuur, of duik eens in een greppel met je camera. Je zult zien dat je foto’s een nieuwe dimensie krijgen.

Dit artikel werd eerder geschreven voor de website van Fotoschool Keistad in Amersfoort.
Bekijk ook de andere fototips….