Mijn favoriete stad zit diep in de nesten. Dat geldt trouwens ook voor de plaats waar jij woont. Het gaat zelfs op voor de hele wereld (behalve voor Enschede, maar dat wordt later duidelijk). Het dreigt overal behoorlijk mis te gaan. Er is namelijk een schreeuwend tekort aan professionele journalisten.

We hebben de waakhonden van de democratie, de poortwachters van het nieuws en de luizen in de pels van beslissers ongelooflijk hard nodig. Juist nu.

Kijk eens om je heen…. In Rusland maken ze 24/7 nepnieuws. Daar zijn zelfs speciale ‘fabrieken’ voor. De mensen die er werken hebben als opdracht om verwarring en onzekerheid te produceren. Hun platform is het internet.

Jokkende bestuurders

De president van Amerika glibbert van de ene naar de andere leugen. En als ‘ie weer eens ontmaskerd wordt, dan krijgt de pers (of de rechterlijke macht) de wind van voren.

Donald Trump heeft de pest aan mensen die hem controleren en corrigeren. Hij komt tweets en zendtijd te kort om al die waarheidsvinders in een kwaad daglicht te stellen.

Ook op landelijk, regionaal en lokaal niveau gaan we steeds minder nauwkeurig met de waarheid om. De nieuwe distributiekanalen -bijvoorbeeld de sociale media- maken het reuze simpel om snel even een ‘leugentje om bestwil’ te verspreiden.

Mediaorganisaties als Facebook, de BBC en Twitter huren op dit moment extra mensen in om het ‘nepnieuws’ te ontmaskeren. Ze weten dat hun eigen betrouwbaarheid op het spel staat. Het is nodig om ogenblikkelijk maatregelen te nemen, anders verliezen de bedrijven hun gezag. Vertrouwen van de gebruikers komt te voet en gaat te paard.

Controlerende journalisten

We hebben professionals nodig die misstanden en leugens onderzoeken. Dat moeten onafhankelijke geesten zijn die tegen een stootje kunnen. Deze researchers, interviewers, schrijvers en documentairemakers zullen namelijk niet ruimhartig worden gewaardeerd voor hun werk.

Maar…: alléén met die broodnodige professionals komen we er niet. De ‘gewone burger’ moet ook beter gaan begrijpen hoe informatiestromen verlopen en hoe je nieuwsfeiten het best kunt interpreteren. Anders gezegd: de ‘mediawijsheid’ mag best een beetje toenemen.

Burgers moeten zich meer betrokken gaan voelen bij de journalistiek. Het zou toch prachtig zijn als iedereen zich een journalist waant en daarom veel kritischer kijkt naar de informatiegolf die ons overspoelt. De (lokale) overheid moet -wat mij betreft- mediaparticipatie als de wiedeweerga gaan stimuleren.

Het gemeentebestuur van Amersfoort is gelukkig doordrongen van de ernst van de situatie. Afgelopen donderdagavond hebben we met een zaal vol kritische types nagedacht over de rol van de media in onze mooie stad.

Inspiratie uit Enschede

Flip van Willigen en Henk ten Harkel uit Enschede waren ingevlogen om de aanwezige gemeenteambtenaren en mediamakers te inspireren. Flip is de stationmanager van de lokale omroep en Henk is chef van de stadsredactie van de streekkrant Tubantia.

Beide mannen houden van Enschede. Met jaloersmakende gedrevenheid vertelden ze over hun droom om de regio Enschede aan een sterk medialandschap te helpen. Dat vinden ze belangrijk, want ‘dat komt de democratie ten goede’.

Kort door de bocht: Flip en Henk hebben de handen ineengeslagen en zijn een gezamenlijke nieuwsredactie begonnen. Een commercieel bedrijf (Tubantia) en een publieke omroep hebben elkaar gevonden. De totale club is best groot: tien betaalde journalisten van Henk, tien van Flip en dan nog veertig stagiaires en vrijwilligers.

Burgerjournalisten

Inmiddels zitten de krant van Henk en de lokale omroep van Flip heel diep in de haarvaten van Enschede. Beide partijen zijn bezig een uitgebreid netwerk op te bouwen van lokale ‘correspondenten’. Dat zijn hun tipgevers en meedenkers in de straten van de stad.

Deze ‘burgerjournalisten’ zijn ook de mensen die zich betrokken gaan voelen bij allerlei ontwikkelingen. Ze zullen actiever de media gaan volgen en steeds meer gaan begrijpen welke feiten belangrijk zijn en welke ‘alternative facts’ ze naast zich neer kunnen leggen.

Ik ben zo eigenwijs om te denken dat we dat in Amersfoort (en in de plaats waar jij woont) ook kunnen bereiken. We hebben er niet heel erg veel voor nodig. Alles begint met twee bevlogen mensen, zoals Flip en Henk, die het beste voor hebben met de stad en met onafhankelijke kwaliteitsjournalistiek.

Yes we can

Iedere plaats zou een beetje Enschede moeten zijn. Met burgers die zich betrokken voelen bij de lokale politiek en de kwaliteit van het leven in hun wijk. Dat is niet alleen goed voor ‘de democratie’, maar het zal ook onderlinge betrokkenheid en de saamhorigheid ten goede komen.

Voor je het weet, hangen er weer touwtjes uit de brievenbus.
Oeps: als ik in al mijn enthousiasme een beetje doorsla, dan mag je dat rustig zeggen. Hieronder is ruimte om te reageren…