Een goede kennis kan achteruit praten. Dneieolv sflez! Iemand anders herkent het merk van een auto aan een dichtslaand portier. Dat vind ik knap. Heel knap. Van het schilderwerk van René Magritte was ik minder onder de indruk. Toch heeft de man me een half jaar ongelooflijk aan het werk gezet. ‘Geïnspireerd’ mag je wel zeggen. Laat me je vertellen over ‘The Magritte Project’.

Le miroir vivant

’t Begon begin 2018. Ik zou een podcast gaan maken over ‘Le miroir vivant’ uit 1928. Dat is een schilderwerk -uit de beginjaren- van de surrealist René Magritte. Hij heeft ruim veertig van dit soort woord/beeld schilderijen gemaakt. Ik vond het -eerlijk gezegd- een vreemdsoortig fröbelstuk. Wolkjes met woorden op een soort schoolbord. Wie verzint het….

Mijn microfoon ging mee naar Sjarel Ex. Dat is de directeur van Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam. Ex is een fantastische vent en een gepassioneerd verteller; een man die je gelooft en vertrouwt. Hij ging helemaal los toen ik ‘Le miroir vivant’ noemde; superlatief na superlatief. Ik begreep er helemaal niets van. H.e.l.e.m.a.a.l n.i.e.t.s.

Na mijn bezoek aan Sjarel Ex bezocht ik nog een handvol andere Museale Hotemetoten. Ze reageerden unaniem als het hondje van Pavlov op het noemen van de naam René Magritte. Mijn nieuwsgierigheid raakte nu echt geprikkeld. De hoogste tijd voor een grondig onderzoek naar de Belgische kunstenaar.

René Magritte – “Ik heb slechts één verlangen: mij te verrijken met inspirerende gedachten”.

Grijze burgerman

Magritte blijkt een grijze burgerman (driedelig pak plus bolhoed) te zijn geweest, die zijn doeken in de keuken kwastte. De verftubes en de ezel verhuisden naar de gang als de rode bieten op het fornuis moesten. Geinige weetjes. Mijn research ging ver. Heel Google werd overhoop gehaald en vuistdikke boeken vulden de brievenbus. Ik wilde echt alles weten over Magritte. Ook bij mij was het vuur gaan branden.

Er zijn honderden schilders die werken maken die me meer bekoren dan de fantasieën van Magritte. Toch ben ik gefascineerd geraakt door zijn enorme creativiteit, door de vrijheid van zijn geest en -last but not least- door de humor in zijn werk. Magritte is namelijk een grappenmaker. Misschien onbedoeld, wie zal het zeggen, maar bij vrijwel al zijn schilderijen moet ik lachen. Soms gul, soms een gniffel. De kunstschilder als komediant. Hoe leuk is dat?!

Mentoraat

Net op het moment dat mijn liefde voor Magritte een hoogtepunt bereikte, kreeg ik de uitnodiging om mee te doen aan een mentoraat van fotograaf Peter van Tuijl. Ik bewonder Peter om zijn haarscherpe registraties van menselijk gedrag. Hij weet emoties te vangen in fracties van seconden. Zijn observaties van doodnormale gebeurtenissen worden fotojuweeltjes.

Peter gaf zijn mentoraatsklas de opdracht om een thema te verzinnen waar we een half jaar onze kiezen op konden knarsen. Iedereen droeg een eigen onderwerp aan. Ik koos -het zal je niet verbazen na de lange inleiding- voor René Magritte. Het leek me een uitdaging om -als fotograaf- de hersenspinsels van een schilder uit te werken. Penseel versus sensor. Zoiets.

Ik nam me voor om zo min mogelijk gebruik te maken van Photoshop. Zou ik het surrealisme van Magritte in één shot kunnen vangen? (antwoord: ‘nee, niet altijd’) Bovenmeester Van Tuijl eiste een gedegen plan van aanpak. Mijn voorbereidende werkstuk kreeg als titel: ‘The Magritte Project’.

Lessen van Magritte: “Plaats een ding in een vreemde omgeving waarbij al dan niet verwantschap opduikt.”

The Magritte Project afgesloten

Je zult het geloven of niet, maar ik ben helemaal blij geworden van dit mentoraat. Het is echt een feestje om je een half jaar te verliezen in de geest van iemand anders. Natuurlijk liep ik tegen beperkingen aan, onneembare obstakels soms. Toch werden die tegenvallers altijd ruimschoots gecompenseerd door nieuwe inzichten, onverwachte wendingen, creatieve invallen en een onstuitbaar verlangen om de camera weer te pakken.

‘The Magritte Project’ is deze week afgerond. Het mentoraatclubje heeft alle verworvenheden trots gepresenteerd. Er is zelfs een dik boek verschenen met het eindresultaat van onze noeste arbeid.

Op dit moment heb ik twaalf foto’s. Je kunt het een serie noemen, al is de verbindende cementlaag niet veel dikker dan de projectnaam. Maar…: er gaat meer komen. Dit dozijn is pas een begin. Margritte heeft een zaadje gezaaid. De eerste kiemen zijn ontsproten.

Het is lente!

Luistertip: de podcast over ‘Le miroir vivant’, deel 2 (maar heel goed zelfstandig te beluisteren).

Noten: de podcast is gemaakt in opdracht van de Vereniging Rembrandt en BNR Nieuwsradio. Het schilderij ‘Le miroir vivant’ is te zien in museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam.