Je compositie is één van de belangrijkste uitgangspunten voor een mooie foto. Composities brengen namelijk de ordening aan in het beeld dat je maakt.

Er zijn weliswaar een paar vuistregels voor een goede compositie, maar daar verschillende de meningen over.

Veel fotografen en kunstenaars hebben het niet zo op regeltjes. Ze vinden dat je een foto of een kunstwerk niet mag beoordelen op richtlijnen en verplichte kaders. Daar kan ik het alleen maar mee eens zijn. Toch krijg je hieronder 5 tips die je kunt gebruiken als handvat voor betere foto’s.

1. Gebruik de regel van derden

De regel van derden is de meest bekende manier om een foto te ordenen. Dit hulpmiddel is afkomstig uit de schilderkunst. Je verdeelt het beeld in negen vlakken door twee horizontale en twee verticale lijnen op gelijke afstand van elkaar aan te brengen. De belangrijkste onderdelen van je foto plaats je op de snijpunten. Bij de portretfoto is het oog van het model op een snijvlak geplaatst.

Handig: de meeste fotobewerkingsprogramma’s hebben in de ‘crop tool’ (het snijgereedschap) een aantal hulplijnen verwerkt om je te helpen bij de juiste kadrering.

De gulden snede is sterk vergelijkbaar met de regel van derden. Je hebt ook twee horizontale en twee verticale hulplijnen, maar die liggen in het midden iets dichter bij elkaar. Dat heeft te maken met een andere wiskundige rekenmethode. In de landschapsfoto (aan het begin van dit artikel) zijn de lijnen van de gulden snede groen gekleurd.

Je ziet dat de put op een snijvlak ligt en dat de horizon bijna gelijk ligt aan de horizontale lijn. De compositie van de foto komt overigens beter overeen met de verdeling volgens de regel van derden dan volgens die van de gulden snede.

Door je te houden aan deze oude wetmatigheden wordt je foto meestal rustiger en prettiger om naar te kijken.

2. Geef je onderwerp de ruimte

Prop je foto niet vol met informatie. De kijker wil liever een overzichtelijk plaatje. Laat wat ruimte over rond je hoofdonderwerp.

Als je een mens of dier hebt gefotografeerd, houd dan de meeste ruimte vrij in de kijkrichting. Zangeres Chaka Khan kijkt rechts het beeld uit en is daarom links gepositioneerd in de foto. Ook deze regel staat vaak ter discussie, omdat veel fotografen vinden dat een foto veel spannender wordt als je juist weinig ruimte overhoudt in de kijkrichting.

3. Snijd je foto aan

Deze tip staat ogenschijnlijk haaks op de vorige. Het kan soms heel mooi uitpakken als je een onderwerp niet in z’n totaal laat zien, maar juist een klein deel ‘uitvergroot’. Dat werkt het best bij ‘uitgekauwde’ thema’s….

Je moet bij de foto van de olifant eerst even goed kijken wat je eigenlijk ziet. Dat komt door het krappe kader en dat maakt dit onderwerp -dat je waarschijnlijk al duizenden keren hebt gezien- plotseling weer bijzonder.

4. Zorg voor perspectief

Je kunt de kijker een foto ‘inslepen’ door aanwezige lijnen, of door een perspectief handig te gebruiken. Bij deze foto van een weg door de woestijn zul je onwillekeurig beginnen te kijken bij het brede stuk asfalt en dan de samenlopende lijnen volgen naar de bergketen aan de horizon. Op deze manier kun je een kijker door je foto leiden.

5. Kies voor scherptediepte

Je kunt een foto veel rustiger laten ogen door de achtergrond onscherp te maken. Dat doe je door je diafragma ver open te zetten (een klein f-getal te gebruiken). De ogen van de kijker zullen zich richten op het scherpe deel van het beeld en minder afgeleid worden door -bijvoorbeeld- een drukke achtergrond.

Portretfotograaf Stephan Vanfleteren heeft deze techniek echt tot kunst verheven. In zijn foto’s is vaak maar een extreem klein deel van het gezicht scherp. Kijk maar eens naar zijn portretfoto’s. De ogen zijn haarscherp, maar het puntje van de neus en de oren vertonen vaak al een lichte wazigheid. De achtergrond is bovendien egaal van kleur waardoor je aandacht meteen wordt getrokken naar de ogen.

Je hebt wel gemerkt dat goede composities niet aan regels zijn te binden. Toch zijn deze vijf handvatten best handig. Houd ze in je achterhoofd als je de camera weer eens pakt, want het zijn startpunten voor mooiere foto’s. Het is niet zo belangrijk of je exact de regels volgt, maar wel dat je je bewust bent van de mogelijkheden die een sterke compositie biedt.

Dit verhaal is eerder gepubliceerd op de website van Fotoschool Keistad in Amersfoort.