Landschapsfotografie en de Hollandse Meesters

We hebben de geuren van het naderende voorjaar al kunnen ruiken. De winter hikt nog een beetje na, maar de lente komt er nu echt aan. Voor veel fotografen een goede reden om met de camera de bossen, of de polder in te trekken. Het jonge blad aan de bomen maakt je foto’s fris en de bloesem zorgt voor explosies van kleuren.

Het vastleggen van een mooi landschap wordt al eeuwen gedaan. Kijk maar eens rond in een museum met oude schilderijen. Er hangt altijd wel een werk met een fraai uitzicht over de weidse natuur. Dat is niet zo gek, want het blijkt dat heel veel mensen van landschapsbeelden houden.

Het ideale schilderij

Er is ooit een representatief onderzoek gedaan naar ‘het ideale schilderij’. Een opvallend grote groep mensen bleek een voorkeur te hebben voor een landschap met een ondergaande zon, omlijst door bomen en bergen. En dan mocht er ook nog best een hert aan de waterkant staan….

Heel veel landschapsbeelden voldoen aan traditionele compositieregels. De horizon ligt altijd waterpas, de ‘regel van derden’ is keurig toegepast en het perspectief komt zoveel mogelijk overeen met de beeldhoek van het menselijk oog.

Voorspelbaarheid levert waardering op

Je ziet zelden landschapsfoto’s of -schilderijen in zwart-wit. Dat komt omdat we het liefst natuurlijke kleuren en contrasten in zo’n bééld zien. Dus als je waardering wilt voor je prachtige fotografie, zorg dan dat je ‘voorspelbaar’ bent en je aan de klassieke opvattingen houdt.

Van ons -bij Fotoschool Keistad- mag je trouwens best eens iets nieuws proberen. Wij vinden dat alle regels er zijn er om ze regelmatig aan je laars te lappen. De beelden die het langst in je hoofd blijven hangen, wijken meestal af van gangbare normen. Voorspelbaarheid wordt al snel saai. De onderstaande tips zijn daarom niet meer dan een handvat. Maak vooral de foto’s die je zelf mooi vindt.

1. Ga voor het mooiste licht

Als je sfeervolle foto’s wilt maken, dan kun je het best in de vroege ochtenduren, of aan het eind van de middag op pad gaan. Dan is het licht iets ‘zachter’, de contrasten zijn minder hard en de kleuren lijken warmer. De lange schaduwen zorgen bovendien voor extra sfeer in je beelden.

We noemen het mooiste moment om foto’s te maken ook wel het ‘gouden uur’. Het gaat overigens niet om een exacte tijdsduur van 60 minuten. Bij de evenaar is dit beroemde ‘uurtje’ een stuk korter en bij de poolcirkel kan het ‘uur’ wel een hele dag duren. Het gaat om een tijdseenheid waarin de zon laag aan de horizon staat en de atmosfeer meer rood dan blauw licht doorlaat.

2. Sjouw je statief mee

Het statief is een onding op je wandelingen door de natuur, maar bij landschapsfotografie onmisbaar. Dat komt omdat je meestal met een klein diafragma werkt (groot f-getal) en een lage ISO-waarde. Dat kleine diafragma heb je nodig voor een grote scherptediepte (van voor tot achter alles scherp). De lage ISO zorgt voor zo min mogelijk ruis én voor het maximale dynamisch bereik van je sensor (zoveel mogelijk kleuren van heel licht tot diep donker).

De combinatie van een klein diafragma en een laag ISO-getal levert meestal een lange sluitertijd op, zeker als je later op de avond nog bezig bent. Dan is een statief echt noodzakelijk. Je kunt met lange sluitertijden overigens erg creatieve foto’s maken. Bekijk de video van fotografe Deborah Sandidge maar eens.

3. Zorg voor lijnen in je foto

Als je het oog van een toeschouwer door je foto wilt leiden, dan kan dat met ‘invoerende lijnen’. Denk daarbij aan een beekje dat zich vanuit de linker onderhoek een weg door je foto baant. Een kronkelend zandpaadje doet het ook altijd goed, of een rij bomen die ‘de weg wijzen’ naar het hoofdonderwerp van je foto.

4. Kies voor wolken

Nederland is beroemd om z’n wolkenluchten. Dat is best vreemd, want ook in andere landen kom je prachtige wolkenpartijen tegen. Het heeft waarschijnlijk te maken met schilderijen uit vorige eeuwen. De ‘Oude Hollandsche Meesters’ hielden van dramatische luchten en zetten het wolkendek vaak stevig aan. De hele wereld kent onze beroemde schilders en hun liefde voor ‘zware wolken’. Zo zullen we wel aan de ‘typische Hollandse luchten’ zijn gekomen.

Wolken zijn een cadeautje voor iedere landschapsfotograaf. Ze zijn in de meeste gevallen een verrijking voor je foto. Volg dus de weersverwachting en ga naar buiten op dagen dat er wolken met een zonnetje zijn voorspeld.

Tip: kijk goed naar boven als er wolken zijn. Heel af en toe heb je de mazzel dat er wolkenstraten aan de lucht hangen. Dat is een lange rij met allemaal afzonderlijke wolken. Als je in de lengterichting van zo’n wolkenstraat kunt fotograferen, ontstaat een prachtige diepte in het beeld.

5. Neem de tijd

Landschapsfotografie is vaak een kwestie van langdurig wachten op de mooiste lichtschakeringen. Een foto knapt er aanzienlijk van op als je op de voorgrond veel licht hebt met daarboven donkerblauwe, of bijna zwarte wolken. Ons advies: neem wat eten mee van huis, zoek een mooie locatie en en maak alvast je compositie. Daarna begint het grote wachten tot je het perfecte plaatje voorbij ziet komen.

Dit artikel verscheen ook op de website van Fotoschool Keistad