Deze week heb ik gewandeld door het vrijwel lege landschap van Limburg. Vooral de tussenstops op de zonovergoten terrasjes waren heerlijk. De opwarming van de aarde heeft zo z’n voordelen in oktober…. In alle rust kon ik mijn gedachten nog eens laten gaan naar zondag 2 oktober.
De opening van de foto-expositie ‘Ruth in een ander licht’ was een succes. Ik kijk er met grote tevredenheid op terug. Maar ook anderen hielden Ruth springlevend. Ria Pool bijvoorbeeld. Ze is de directeur van La Scuola, academie voor levenskunst, in Nootdorp en geeft het verhaal van de migrante Ruth een verdieping.
Ria heeft bedacht dat het verhelderend zou kunnen werken als we ons proberen te verplaatsen in een vluchteling. De uitkomst van al onze overwegingen mogen we gieten in een kort verhaal, een tekening, een gedicht, of een andere creatieve uiting.
Ria vond dat ik ook maar eens aan de slag moest. In de kloostertuin van Wittem kreeg ik het volgende mailtje van haar.
Gerard, jij bent de curator van de foto-expositie Ruth in een ander licht. – Vanwaar de keuze voor vluchtelingen en dan specifiek vrouwen? – In welke ‘Ruth’ kan jij jezelf het beste verplaatsen en waarom? – Hoe zie jij de toekomst van deze vrouwen? Zou je me een antwoord van maximaal 400 woorden willen sturen? Liefs, Ria.
Antwoordpoging
Het zaadje voor de foto-expositie ‘Ruth in een ander licht’ plantte zich eind vorig jaar in mijn hoofd. Het werd in die periode steeds duidelijker dat de migratiegolf die Europa overspoelt niet zomaar gaat wegebben. En de daardoor opstekende storm van aangewakkerde angsten zat me helemaal niet lekker.
Natuurlijk ben ik óók bang voor gekken die zichzelf opblazen en onschuldige mensen moedwillig doden. Toch mag die vrees geen reden zijn om ons af te wenden van honderdduizenden vluchtelingen; ook al komen ze toevallig uit hetzelfde land als die paar fanaten.
Ik nam me voor om een positieve bijdrage te gaan leveren aan de discussie over het migratievraagstuk, maar wist niet hoe. Het probleem is domweg te groot. Eén van mijn vrienden adviseerde: “Maak het klein en persoonlijk. Zorg dat de uitwerking van je idee binnen je eigen mogelijkheden ligt.”
Mantelmadonna
Een paar weken later vroeg de initiatiefnemer van het tweejaarlijkse Amersfoortse fotofestival -Hans van Helden- of ik een expositie wilde inrichten in de Onze Lieve Vrouwetoren. In de bronzen toegangsdeur van de kerktoren is de beeltenis gegoten van een ‘blauwe mantelmadonna’. Het reliëf is een herinnering aan de gastvrije opvang die de Amersfoorters boden aan negentienduizend Belgische vluchtelingen tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Eén en één werd twee: ik zag mogelijkheden om met een fototentoonstelling de beeldvorming rond vluchtelingen een meer lokale en persoonlijke insteek te geven.
Mantelmadonna
Een paar weken later vroeg de initiatiefnemer van het tweejaarlijkse Amersfoortse fotofestival -Hans van Helden- of ik een expositie wilde inrichten in de Onze Lieve Vrouwetoren.
In de bronzen toegangsdeur van de kerktoren is de beeltenis gegoten van een ‘blauwe mantelmadonna’. Het reliëf is een herinnering aan de gastvrije opvang die de Amersfoorters boden aan negentienduizend Belgische vluchtelingen tijdens de Eerste Wereldoorlog.
Eén en één werd twee: ik zag mogelijkheden om met een fototentoonstelling de beeldvorming rond vluchtelingen een meer lokale en persoonlijke insteek te geven.
Dat beeld van volledige overgave in een nieuwe omgeving was wat me voor ogen stond bij de start van het project. Het illustreert de kwetsbaarheid van de vluchtelinge en het weerlegt de nodeloze angst die we vaak voelen voor nieuwkomers. De foto is een uitnodiging om open te staan voor elkaar en samen het lege land te gaan vullen.
De Verplaatsing
Ik heb de afgelopen maanden mijn best gedaan om me te verplaatsen in de geportretteerde vrouwen, of in het leven van fotograaf Mujtaba Jalali. Maar…, het lukt me niet! Het zou me zoveel moeite kosten om vrienden, familie en bezit achter te laten, dat ik waarschijnlijk bleef zitten waar ik zat.
Mijn respect voor de mensen die wel in beweging komen en alles wat ze lief is achterlaten voor een ander, onzeker bestaan, is groot. De vluchtelingen die ik heb ontmoet tijdens dit project zijn sterke persoonlijkheden waar we in Nederland nog veel van kunnen leren.
Overname fotoserie
De bijgaande foto van Shabnam en vijf andere, prachtige portretten zijn tot 14 november te zien in de Amersfoortse Onze Lieve Vrouwetoren. Ik hoop dat daarna een grote organisatie de serie wil overnemen en de foto’s permanent gaat exposeren. Daarmee zou het oude verhaal van Ruth over liefde en verdraagzaamheid in een nieuw licht komen te staan. Het lijkt me hard nodig!
Update 30-04-2021:
Een terugblik op het project ‘Ruth in een ander licht’.
