Als je een stad wilt leren kennen, dan moet je eerst een globale indruk krijgen. Je moet er wat omheen draaien, zoals een reu om een teefje. Bij Amsterdam kan dat op een heel efficiënte manier. Stap uit bij Centraal Station, loop naar buiten en koop een dagkaart bij ‘Canal Bus’. Je hebt dan voor €20,00 de hele dag de tijd om op een rondvaartboot te zitten en de stad vanaf het water te bekijken.
Als je niet van het Openbaar Vervoer houdt, dan parkeer je de auto achter Filminstituut Eye (navigatie: Tolhuisweg 5). Het kost je een Euro per half uur, maar dan heb je meestal plek en je kunt in twee minuten naar één van de mooiste gebouwen van Nederland lopen.
Brownie
Eye heeft een schitterend buitenterras dat uitkijkt over het IJ, maar beter nog is het café. Mijn tip: neem voordat je op de boot gaat zitten eerst een espresso en een brownie. Vooral dat chocoladecakeje is onwaarschijnlijk lekker. Mocht je toevallig de kaarten voor de rondvaart online hebben besteld bij canal.nl (2 Euro voordeel), dan kun je ook naast het filmmuseum op de boot stappen (blauwe lijn). Zo niet, dan neem je de gratis pont van Amsterdam-Noord naar het Centraal Station en dan doe je wat hierboven staat.
NB.: Bij een bezoek aan het terras van Eye in juni 2014 bleek de brownie van de kaart te zijn verdwenen. Blijf er vooral om vragen onder het motto ‘bring the brownie back’.
Net buiten Centraal Station is de ligplaats van de rondvaartboten. Daar koop je ook de kaartjes. Je kiest in eerste instantie voor de rode, de blauwe, of de groene waterlijn. Overstappen mag zo vaak je wilt. Bij de Stopera is een halte waar je ook nog de oranjeboot kunt nemen. Je merkt het al: een echt rustig dagje wordt het niet met al die keuzemomenten…
Grachten
Voordat je ergens je hart aan verpandt, wil je er natuurlijk meer over weten. Wel, de Amsterdamse grachten zijn drie meter diep: één meter water, één meter blubber en één meter fietsen…
Geintje, alleen dat deel van de diepte is waar. Onze hoofdstad is by far de meest waterige stad ter wereld. We hebben natuurlijk de havens, het IJ en wel honderd kilometer aan grachten. Die enorme lengte aan stadskanalen is trouwens maar een fractie van wat het ooit was. Bijna de helft is in de loop der jaren gedempt. Dat gebeurde vooral in de vorige eeuw toen auto’s en parkeerplaatsen de stad gingen innemen.
Zonder grachten zou de stad onder water lopen. En wie wil er nou natte pumps in de P.C. Hooft?
Het is dus handig al die kanalen, maar ook een sloot werk. Er zijn speciale boten die regelmatig patrouilleren en de ergste zooi uit het water vissen.
Schoon water
Over vissen gesproken: er leven twintig verschillende soorten in het donkere water. De bodem van de grachten blijkt een heus krabbetjesparadijs. Er leven in Amsterdam meer van die kleine knijpertjes dan mensen. Dat komt omdat het water tegenwoordig zo schoon is. Drie keer per week wordt het water ververst, dankzij een slim systeem. De truc is dat alle sluizen rondom de stad worden afgesloten, vervolgens wordt er vanuit het IJsselmeer water in de grachten gepompt. Dat veroorzaakt een enorme stroming en als de sluizen aan de andere kant van de stad dan worden opengezet, is de zaak weer helemaal fris. Zo fris dat onze huidige koningin zelfs durft te zwemmen in die diep donkergroene drab.
Tot slot nog even een paar verantwoorde geschiedenisfeitjes:
De eerste grachten zijn gegraven voor stadsverdediging en om de derrie van de bewoners af te kunnen voeren. Toen de stad groter werd, had die verdedigingslinie weinig zin meer, maar een paar slimmeriken gaven er een veel betere functie aan. De grachten werden de wegen voor handelsgoederen. Langs de kades werden pakhuizen gebouwd die volgestouwd werden vanaf aken, pramen en andere ouderwetse schuiten.
Werelderfgoed
De drie belangrijkste grachten werden tussen 1612 en 1662 aangelegd. Het was een project van ene Cornelis Staets. Geen idee of de man er rijk van is geworden, maar hij is van onschatbare waarde gebleken voor de stad.
De Herengracht, Keizersgracht en Prinsengracht vormen tezamen een historisch monument dat in 2009 op de Werelderfgoedlijst is geplaatst.
Aan de Amsterdamse grachten
Aan de Amsterdamse grachten
Heb ik heel mijn hart voor altijd verpand
Amsterdam vult mijn gedachten
Als de mooiste stad in ons land
Al die Amsterdamse mensen
Al die lichtjes ’s avonds laat op het plein
Niemand kan zich beter wensen
Dan een Amsterdammer te zijn
Er staat een huis aan de gracht in oud Amsterdam
Waar ik als jochie van acht bij grootmoeder kwam
Nu zit een vreemde meneer in ’t kamertje voor
En ook die heerlijke zolder werd tot kantoor
Alleen de bomen, de bomen, hoog boven het verkeer
En over het water gaat er een bootje net als weleer
Aan de Amsterdamse grachten
Heb ik heel mijn hart voor altijd verpand
Amsterdam vult mijn gedachten
Als de mooiste stad in ons land
Al die Amsterdamse mensen
Al die lichtjes ’s avonds laat op het plein
Niemand kan zich beter wensen
Dan een Amsterdammer te zijn
Al die Amsterdamse mensen
Al die lichtjes ’s avonds laat op het plein
Niemand kan zich beter wensen
Dan een Amsterdammer te zijn
Westerkerk
De Amsterdamse Westerkerk heeft voor mij een magische klank gekregen nadat ik het dagboek van Anne Frank had gelezen.
‘Vader, moeder en Margot kunnen nog steeds niet aan het geluid van de Westertorenklok wennen, die om het kwartier zegt hoe laat het is. Ik wel, ik vond het dadelijk fijn en vooral ’s nachts is het zo iets vertrouwds.’
Fragment uit ‘Het Achterhuis’, 11 juli 1942
Het Anne Frankhuis ligt op een steenworp afstand van de Westerkerk. Als je met de gele of de groene Canalbus reist, dan kun je hier uitstappen en bij beide panden met historische betekenis gaan kijken.
Mocht je daarna zin hebben in wat meer vrolijkheid, loop dan even de brug over en je staat aan de rand van de Jordaan (stadswijk).
De Westerkerk en de Westertoren hoorden vroeger bij elkaar. Ik bedoel echt lang geleden, vóór 1795 namelijk. In dat jaar besloten de Fransen dat er een scheiding moest zijn tussen kerk en staat. Het schip werd vanaf dat moment van de protestante kerk en de toren kwam in eigendom bij de gemeente Amsterdam. Dat is altijd zo gebleven. De ambtenaren bepalen dus of de vlag uit mag.
Als je het leuk vindt, dan kan ik ook nog vertellen wie de architect was en hoelang het heeft geduurd voordat het bouwwerk klaar was. Je kunt het natuurlijk ook even opzoeken op Wikipedia, maar dit is sneller. Daar gaat ‘ie: de Westerkerk is tussen 1620 en 1631 in renaissancestijl gebouwd naar ontwerpen van bouwmeester Hendrick de Keyser (1565-1621). Hendrick (met CK) heeft de voltooiing zelf niet mee mogen maken. Ze hebben hem begraven in de Zuiderkerk die hij ook heeft ontworpen. De Westerkerk is onder leiding van zoonlief Pieter de Keyser (1595-1676) afgemaakt en op 8 juni 1631 in gebruik genomen. Weet je dat ook weer.
Gouden kroon
De ‘Ouwe Wester’ is 85 meter hoog en daarmee de hoogste kerktoren van Amsterdam. Het kroontje bovenop stamt uit 1638. Je ziet diezelfde kroon ook terug in het stadswapen.
Tot 2006 was de keizerskroon goudgeel van kleur, maar tijdens de restauratie van de Westertoren werd de toren voorzien van een historisch verantwoord kleurschema. Meest opmerkelijk daaraan is de felblauwe kleur van de kroon. Het steekt in ieder geval lekker af bij de groene bomen langs de gracht.
Fototips
Oude steden zijn compact gebouwd. Je hebt maar zelden de mogelijkheid om voldoende afstand te nemen van een gebouw om het helemaal op de foto te zetten. Natuurlijk wil je tijdens een dagje in de stad ook niet als een pakezel rondlopen met twintig kilo aan fotolenzen. Mijn advies: schroef een zoomlens op je toestel en laat al je andere dure spullen thuis. Alles tussen de 20 en de 80 millimeter is prima. Ik duw wel altijd nog een reservebatterij en een extra geheugenkaart in m’n rugzakje, just in case!
Wijkende lijnen
Zo’n groothoek zorgt natuurlijk voor ‘wijkende lijnen’. Als je vanuit een gracht naar boven fotografeert, dan staan de muren plotseling erg scheef. In een enkel geval pakt dat aardig uit. Het kleine cafétje hier rechts staat van nature flink uit het lood en dat wordt door de brede hoek van de lens alleen maar versterkt.
In alle andere gevallen doe ik mijn best om niet de uiterste grens van de groothoek op te zoeken (alle plaatjes op deze pagina zijn met een 24-70mm geschoten). Ik zoom dus zoveel mogelijk in, niet veel, maar net genoeg om de grootste vertekening te verminderen. Heel soms trek ik in de nabewerking de randen van de foto wel eens een beetje recht. Dat is gebeurd met het beeld hier onder. Het overstekende deel van het kantoor aan de linkerkant dreigde in het water te gaan vallen. In zo’n geval vind ik een lichte correctie in Photoshop wel op z’n plaats.
Vierkante foto's
Je hebt vast al gemerkt dat ik van vierkante foto’s houd. Waar die liefde vandaan komt, weet ik niet, maar ik moet echt moeite doen om andere uitsnedes ook interessant te vinden. Er is één uitzondering. In 2012 heeft Facebook een nieuw formaat voor de coverfoto’s geïntroduceerd.
Ik denk dat Mark Zuckerberg lang heeft nagedacht over de juiste verhoudingen, want je komt niet zomaar op 851 pixels breedte en 315 pixels in de hoogte. Het resultaat is fraai. Het voelt als een mooie balans. Vooral landschapsfoto’s krijgen extra cachet als je cropt in deze maten. Ook stadsplaatjes worden er best bijzonder van. Hier zijn een paar voorbeelden.
50mm
Denk nou niet dat je alleen met een zoomlens de stad in kunt gaan. Het is ook leuk om een 50mm op je camera te schroeven en lekker straatfoto’s te gaan schieten, of details van gebouwen, of mensen. Alles kan, alles mag, maar bij een eerste rondtoer door een nieuwe stad neem ik dus altijd zo’n kleine, vaste (prime)lens mee. Deze meneer stond te genieten van het IJ en ik wilde graag die versiering op het dak van Centraal Station op het plaatje.
Voor de geschiedschrijving: dat rood, wit, blauw en oranje is aangebracht bij de troonswissel van Beatrix en Willem Alexander op 30 april 2013.
Plagiaat
Heel veel gebouwen in een stad zijn ooit bedacht door een creatieve architect. Het is wat makkelijk om daar een foto van te maken en de schoonheid van de plaat op jouw conto te schrijven. Sommige architecten verbieden daarom de (commerciële) verkoop van afbeeldingen met hun noeste werk. Ik snap dat wel. Het wordt anders als de fotograaf er iets aan toevoegt. Dat ‘iets’ is natuurlijk discutabel.
Hierboven staat een plaatje van de parkeergarage aan de Marnixstraat. Ik heb me daar ‘schuldig’ gemaakt aan het betere jatwerk. Er zit niks ‘extra’s’ van mij in die foto. Dat is -vind ik- anders bij de foto rechts. Werktitel: Twinkle in the Eye!
Het heeft me heel veel moeite gekost om de spiegeling van de zon met de stralenkrans goed vast te leggen. Meneer en mevrouw Delugan (de beide architecten) zullen daar misschien genuanceerder over denken, maar zolang ze geen advocatenkantoor inschakelen, houd ik vast aan mijn eigen idee.
Filmmuseum
Nog twee voorbeelden.
Bij een bezoek aan het Amsterdamse Filminstituut (dat prachtige gebouw hierboven) zag ik een mooie projectie. Op één van de wanden was een deur te zien met strand en zee op de achtergrond. De golven leken naar binnen te rollen. Ik was onder de indruk en heb er een foto van gemaakt. Leuk als herinnering, of als inspiratie voor een project in de toekomst, maar weer niks eigens van mij. De eer komt volledig toe aan de oorspronkelijke kunstenaar.
In hetzelfde gebouw liep ik door een lange, witte gang met voor me een trap met houten treden. Ook daar heb ik een plaatje van geschoten. Thuis heb ik het resultaat omgezet in zwart/wit, een beetje extra met de witbalans zitten klungelen en uiteindelijk heb ik de foto een kwartslag naar rechts gekanteld. Dat leidt tot een absurdistisch beeld van een gang met taps toelopende wanden en een groot gat in de grond. Dat heb ik bedacht en dat mag ik hier -zonder gewetenswroeging- publiceren.
Je kunt het natuurlijk ook proberen met simpele doorkijkjes…
Spiegelingen doen het ook altijd goed…
Quitclaim
Hoe-dan-ook: het blijft lastig om de goede afwegingen te maken. Het Amerikaanse fotostockbureau Shutterstock wil per se een zogeheten ‘quitclaim’ als er prominent mensen, kunst en/of architectuur op een foto staan. Ze zijn als de dood dat er op enig moment juridisch getouwtrek ontstaat. De vraag is of die angst terecht is als je een plaatje schiet van een product uit de fabriek van Boeing. Wat mij betreft mag de rechter hiervoor een middagje vrij nemen: de keuze voor de blauwtinten en de prachtige wolkenluchten maken deze foto uniek. Bovendien zou het dom zijn van Boeing om over deze plaat al te opvliegend te doen, want het ziet er uit als schitterend reclamemateriaal (ze kunnen me bellen).
Het is erg bijzonder dat één van de grootste patentaanvragers ter wereld, de firma Apple, een heel soepel beleid voert als het gaat om het nemen van foto’s in hun winkels. Ik heb nog nooit gezien dat je de camera in je tas moet laten zitten. Maar ja, al die mensen die daar rondlopen kunnen alsnog de onderstaande foto verbieden. Ik haal ‘m weg als iemand zich meldt…
