Minister Arie Slob van Media gaat ons binnenkort vertellen hoe het verder moet met de publieke omroep. Stoere vent! Hij is niet de eerste, want datzelfde hebben eindeloos veel ministers en staatssecretarissen vóór hem ook al gedaan.

De kern van vrijwel iedere Haagse toekomstvisie is dat er stevig moet worden bezuinigd. Al die beleidsstukken hebben ook altijd een hoofdstuk over de machtsverhoudingen in Hilversum (NPO versus omroepen). En…: de rol van de STER-reclame staat telkens ter discussie. Hoe zou Slob het gaan doen?

Reclamevrij

Arie gaat waarschijnlijk zeggen dat de publieke omroep reclamevrij moet worden. Zoiets heeft de Telegraaf vernomen uit betrouwbare bronnen.

Nu moet je altijd extra opletten als de Telegraaf over de publieke omroep schrijft, want de actievoerende hoofdredactie wil zo snel mogelijk af van die vermaledijde ‘staatsomroep’. Ze schrijven het liefst dat heel Hilversum vol zit met linkse rakkers die gulzig vreten uit de ruif met belastingcenten. Grappig genoeg zie ik vervolgens dat de Telegraaf een eigen variant op ‘Mol Talk’ heeft en schaamteloos meelift op het succes van het TV-programma (dat bij de ‘publieken’ wordt gemaakt).

Heerlijk helder Hilversum

Hoe-dan-ook: het is goed dat die reclame-inkomsten weer eens worden geagendeerd, al was het maar voor de duidelijkheid. Ons duale publieke bestel (zowel belastingen als reclamegeld) valt namelijk moeilijk uit te leggen. We hebben nu één van de goedkoopste publieke omroepen van Europa (per hoofd van de bevolking), maar zou dat ook zo zijn zonder dat reclamegeld?

Het is veel beter om te kiezen voor een helder financieringsmodel (a. de begroting volledig gebaseerd op een rijksbijdrage, of b. alle benodigde Euro’s ‘uit de markt’ halen). Het hybride compromis is al decennia een doorn in het oog van commerciële partijen. Zij vinden dat de publieke omroep een deel van hun potentiële adverteerders wegkaapt. Daar zit wel wat in.

Imagoprobleem

De omroepen hebben niet alleen te maken met zuinige ministers en mopperende, commerciële aandeelhouders, maar ook met een imagoprobleem bij de burger. Vrijwel iedere Nederlander vindt dat de publieke omroep ‘veels te duur’ is en dat het verboden zou moeten worden om ‘van mijn belastingcenten’ al die linkse lapschwanzen te betalen.

Diezelfde criticasters zitten op vrijdagavond massaal klaar voor ‘Flikken Maastricht’, op zaterdagavond voor ‘Wie is de Mol’ en op zondag voor ‘Heel Holland bakt’, ‘Boer zoekt vrouw’ en ‘De luizenmoeder’. Dan is de angst voor de linke indoctrinatie blijkbaar even wat minder.

Weg met de krenterigheid

Maar goed, als je de publieke omroep verbiedt om reclamegeld binnen te harken, hoe los je het geldgat van zo’n 175 miljoen Euro dan op? En zou daarna het eeuwige gevit op de publieke omroep echt zijn afgelopen? Ik denk het niet, maar hopelijk wordt het even een tijdje rustig.

Wat mij betreft zorgt Arie voor een ruimhartige zak met geld, namelijk zo’n 850 miljoen Euro. Daar mag de publieke omroep op de huidige wijze twee TV-netten en alle radiozenders mee maken (radio kost een habbekrats op het totaalbedrag). Bovendien moet er voor dat geld stevig worden geïnvesteerd in online aanwezigheid. Innovatie mag van mij de core business van het publieke bestel worden.

Het derde net kan worden gevuld door de bestaande omroepen -als ze dat willen- met eigen middelen (verenigingsgeld) en door buitenstaanders (externe productiebedrijven, desnoods ook de Telegraaf) die ook wel eens willen laten zien dat ze heel goed TV kunnen maken. Dat net gaat dus vrijwel geen belastinggeld gebruiken. De zelf betaalde programma’s kunnen dan later -bij bewezen relevantie- doorschuiven naar de twee netten met overheidssteun. Net 3 wordt daarmee een vernieuwend programmalaboratorium.

Je zou zo’n proefvijver ook voor radio kunnen introduceren, maar ik verwacht niet dat daarmee de kwaliteit van het medium veel groter zal worden.

En dan een tijdje niet zeuren

Minister Slob moet -tot slot- wel zorgen voor enige bestendigheid. Het lijkt me raadzaam om het bestel de komende tien jaar niet weer ingrijpend te gaan verbouwen. De publieke omroep is een creatief bedrijf. De makers hebben een veilige omgeving nodig om te kunnen floreren. Dat is de afgelopen jaren gelukkig gelukt terwijl Hilversum stevig onder vuur lag. Kun je nagaan hoe mooi ons publieke media-aanbod gaat worden als de schuttersputjes verplicht worden gedicht.

Oh ja, niet geheel onbelangrijk: het publieke bestel moet vrij blijven van inhoudelijke overheidsbemoeienis. De zak met geld mag onder geen enkele voorwaarde een argument zijn om vanuit Den Haag invloed uit te oefenen op willekeurig welk programma, of dat nou het Journaal, Arjen Lubach, DWDD, of ‘Ik vertrek’ is.

Slob, zet ‘m op!

NB.: Ja, ja, ik weet dat de regionale en lokale omroep niet genoemd zijn. Daarover een andere keer meer…