Kom even met me mee naar Sint Agatha.

Op de dijk langs de Maas zie je in de verte een klooster. Onder aan het talud staat een muur. Het stenen lint is 390 meter lang en op verschillende plekken iets hoger dan 2 meter. Een wit kleed van kalk klautert langs de wanden. Het voegwerk is aangetast door de groei van onkruid en er vallen inmiddels grote gaten. De eeuwen hebben hun werk gedaan.

De komst van de Kruisheren

Dit verhaal gaat over het oudste, bewoonde klooster in Nederland. De geschiedenis gaat terug tot de 14e eeuw. De muren waren er toentertijd nog niet, maar de voorgangers van de huidige ‘Kruisheren’ begonnen al wel aan de bouw van hun veste.

De lange muur, opgebouwd uit bijna 100-duizend moppen, is een deel van de identiteit van het klooster. Hij beschermt van oudsher de bewoners zèlf, maar ook de ruime kloostertuin waar de kruisheren hun voedsel verbouwen. Tegenwoordig is die tuin geopend voor publiek. Er trekken zo’n 20-duizend bezoekers per jaar langs de moestuinen, visvijvers en boomgaarden.

Zeven eeuwen rust

Een klooster is -normaal gesproken- een besloten plaats, waar je afstand neemt van de drukte van alledag en waar je nieuwe perspectieven toelaat. Aan dat ideaal kan het klooster in Sint Agatha niet meer voldoen. Er is namelijk geld nodig voor onderhoud. Veel geld. Dat vraagt om compromissen en herziening van de traditionele huisregels. Bezoekers zorgen voor inkomsten en daar offeren de broeders een deel van hun rust voor op. Zeven eeuwen beslotenheid zijn over de muur gekieperd en de wereld mag nu op gezette tijden binnenkomen.

Sint Agatha en Edgard Claes

Mijn eerste bezoek aan Sint Agatha was in 2017. Ik had een afspraak met broeder Edgard Claes. Het magazine Klooster! had me gevraagd om een serie fotoportretten van hem te maken.

Mijn kennis van de katholieke wereld was nul, nada, niks. Ik verwachtte een suffige man in een ruw, zwart habijt. Claes bleek echter een vlotte zestiger in spijkerpak. Er hing weliswaar een ketting met een kruis om z’n nek, maar verder had hij ook mijn vrolijke buurman kunnen zijn. Graag zelfs. Deze kruisheer bleek vriendelijk, belezen en scherp als een scheermes in z’n humor. Het werden leuke uurtjes.

Tekst gaat door onder de foto.

Boekbinden en modelauto’s

Volgens mensen die het kunnen weten, is Edgard Claes één van de beste boekbinders van Europa. Zijn opdrachten komen overal vandaan. Op het moment van mijn bezoek was hij bezig met het binden van ’s werelds oudste boek over buitenaardse wezens. Ja hoor, het staat er echt: een monnik die bezig is met een boek over aliens.

In zijn atelier maakte Claes bovendien een beschermcassette voor het peperdure foliant. Het artwork bracht hij eigenhandig aan met een airbrush-spuit. Professioneel, artistiek en met de fantasie van een scenarioschrijver.

Edgard Claes bleek bovendien verzamelaar van modelauto’s. Zijn werkplek stond er vol mee. Het onmisbare icoon van Jezus ging schuil achter een enorme truck van Tonka. Mijn beeld van kloosterlingen ging volledig aan gruzelementen!

Nu alleen die muur nog

De afgelopen jaren ben ik met enige regelmaat in Sint Agatha geweest. Het klooster is behoorlijk onder handen genomen. Er zijn zelfs gastenverblijven gebouwd. Dat kan omdat er nauwelijks meer echte kloosterlingen wonen.

Alleen die vermaledijde muur moet nog worden gerestaureerd. Op de website van het klooster staat het zo:

“Honderden vierkante meters moeten worden uitgekapt en opnieuw gevoegd. Daar waar de kloostermuren ingevallen zijn, worden ze tot beperkte hoogte opgebouwd. We kiezen niet voor een herstelwijze waarbij de muren er als nieuw uit zullen zien, maar voor conserverende restauratie. Het is de bedoeling om verder verval tegen te gaan, terwijl de ’tand des tijds’ zichtbaar blijft.”

Draag een steentje bij

De provincie Brabant en een aantal fondsen zorgen voor het grootste deel van het benodigde geld. De rest moeten Edgard Claes en zijn mede-kruisheren zelf ophoesten. Daar hebben ze een onorthodoxe inzamelactie voor bedacht: crowdfunding. Het enige wat je hoeft te doen is een QR-code te scannen en een tikkie over te maken.

Zo doen kruisheren dat tegenwoordig….