Ze zeggen dat een foto heel veel informatie geeft. Ik ga daarover deze week openlijk mijn twijfels uitspreken. Dat gebeurt ten overstaan van tientallen gepassioneerde fotografen. Pffff…..

Plaats van handeling: het maandelijkse Fotografencafé in Amersfoort.

Confusius & de Chinezen

Het is inmiddels een volkswijsheid dat een foto meer dan duizend woorden vertelt. Waar die zekerheid vandaan komt is onzeker. Sommige geschiedschrijvers noemen de wijsgeer Confusius als de bedenker, anderen verwijzen naar Chinese schrijvers en dan circuleren er nog wat namen van Amerikaanse publicisten uit het begin van de twintigste eeuw.

Arthur Brisbane

Confusius en de Chinezen zijn te oud voor fotografie. Zij hebben nooit een fotografencafé bezocht en waarschijnlijk gefilosofeerd over schilderijen en beeldhouwkunst. Ik kies daarom voor Arthur Brisbane, een journalist, uitgever en speechschrijver van jongens als Henry Ford, Thomas Edison, John D. Rockefeller. Deze Arthur heeft vast verstand gehad van sterke one-liners. Hij zei tijdens een spreekbeurt voor marketeers, in maart 1911:

“Use a picture. It’s worth a thousand words.”

Eerst maar even het goede nieuws: er zijn foto’s waar je minutenlang naar kunt kijken en lange verhalen bij kunt verzinnen. Misschien geldt dat zelfs wel voor de meeste foto’s. Maar… de Grote Vraag is: welk verhaal vertelt de foto? Kun je er als toeschouwer iets van bakken? Kijk eens naar deze foto van een keurig geklede man die een zwembad lijkt bij te vullen met een klein flesje water.

©foto: Horace Cort

Het echte verhaal achter dit plaatje wil je misschien niet eens weten…. Het speelt zich af in 1964 in Amerika. De man in pak is een hoteleigenaar die zoutzuur in zijn zwembad gooit omdat er gekleurde mensen zwemmen. Dat is informatie die je echt moet hebben om de foto enigszins te kunnen begrijpen.

Ansel Adams

Ansel Adams is één van de beroemdste Amerikaanse natuurfotografen. Hij heeft er met zijn indrukwekkende foto’s voor gezorgd dat er geld vrij kwam voor de ‘National Parcs’. Adams zei ooit:

“A true photograph need not be explained, nor can it be contained in words.”

Je begrijpt inmiddels dat ik het pertinent met hem oneens ben. Er zijn heel veel foto’s waarvan je de context moet kennen om ze echt te doorgronden. De enige uitzondering vormt waarschijnlijk de fotografie met een kunstzinnig randje.

Het plaatje hier onder is gemaakt in een autowasstraat, maar dat hoeft -wat mij betreft- niemand te weten. Het gaat vooral om de vormen en de kleur.

Ik zal mijn toehoorders in het Fotografencafé uitleggen dat mijn favoriete citaat over de zeggingskracht van foto’s komt van Robert Moorees, de curator van een expositie in Huis Marseille.

“Fotografie is een mooi maar beperkt middel. Een tekst nodigt je uit om mee te gaan in het beeldverhaal. Woorden zijn je gids”

Oh, het volgende citaat vind ik ook heel treffend; er kleeft zelfs een zweempje van ironie aan. Heerlijk! De uitspraak is van cultuurfilosoof Walter Benjamin (1892-1940):

“Het belangrijkste van de fotografie is wellicht het onderschrift”.

Foto’s hebben een toelichting van de maker nodig, pas dan onthullen ze hun echte verhaal. Fotografie zonder woorden prikkelt uitsluitend de fantasie; je zult nooit de ware betekenis doorgronden.

Ik ben benieuwd hoeveel fotovrienden ik aan het eind van de avond nog over heb….

NB.: De foto met het versierde beeld staat in de boerderij van de 92-jarige Doortje. Ze is in de loop der jaren al veel vrienden en familie kwijtgeraakt. Doortje herdenkt haar geliefden op verschillende plekken in haar huis met een klein huisaltaar.