OK, ik ben beter in vooruitkijken dan in terugblikken. Dat heb ik de afgelopen dagen ontdekt. Mijn directe omgeving zal zich verbazen over deze openbaring. Zij kennen m’n grote liefde voor oldtimers, voor stoffige elpees en voor radio’s met een groen kattenoog. Voer voor psychologen!

Iedereen aan de nostalgie

Ik had me voorgenomen om een blogje te schrijven over nostalgie, want dat hoort zo in december. Deze laatste maand van het jaar is immers voor herinneringen aan voorbije tijden. Dat doen we met lijsten vol oud nieuws, met mooie boeken en met duizenden muziekjes op een rij. Iedereen doet aan nostalgie, dus ik ook. De eerste oneliner stond al op papier.

December is voor nostalgie als paardenmest voor champignons.

Die zin vond ik wel een aardige vondst. Daar hield het ook mee op. De boel liep volledig vast. Het werd een eindeloze worsteling met woorden. Ik kon geen verrassende verbindingen leggen tussen verleden en heden. Geen diepere inzichten, geen ‘lessons learned’. Ik zou het meeste gewoon weer overdoen.

Het is natuurlijk heerlijk om te wentelen in de warmte van weleer, maar dat hoef voor mij geen uren te duren. Het blogje ging me tegenstaan.

Kortom: de prullenbak zit vol verfrommelde propjes. Er ontstonden onbedoeld wel blijmakende betoogjes over innovaties in de radiowereld, of over nieuwe vormen van participatie (ja echt!). Maar goed, dat is materiaal voor januari.

Nostalgie is serious business

Let wel: nostalgie is serieus gedoe, daar wil ik niet te makkelijk aan voorbij gaan. Zelfs de wetenschap heeft zich intensief gebogen over onze hang naar het verleden. Zo blijkt er een cruciaal verschil tussen nostalgie en melancholie.

Nostalgie is goed. Het kan je gemoedstoestand oppeppen. Melancholie daarentegen gaat over zwartgalligheid en terugkijken met een bittere nasmaak (over al het moois dat er vroegûh wél was). En dat blijkt heel slecht voor je.

Ik verzin het niet zelf. Het zijn wijsheden die Anouk Smeekes (dr. in de sociale psychologie) heeft opgetekend. Ik doe een kort citaatje als overgang naar een volgende gedachtensprong… 

Het verlangen naar een positief verleden helpt mensen te begrijpen wat de waardevolle aspecten van hun identiteit zijn. Hierdoor draagt nostalgie bij aan een gevoel van houvast en continuïteit, zelfvertrouwen en optimisme. [ingekorte versie]

Zie je wel: nostalgie is goed. Houd die conclusie even vast…

Stef Bos kan het wel

Begin deze week mocht ik aanwezig zijn bij een uniek concert van Stef Bos. In het Amersfoortse theater Flint gaf de zanger/componist een live-optreden voor NPO Radio 5. Direct na de voorstelling ging het culturele leven van 2020 definitief op slot.

Stef refereert graag aan de wijsheden van zijn ouders. Dit keer was z’n moeder aan de beurt. Ze zou tegen Stef hebben gezegd:

Als je niet zo goed weet wat de toekomst gaat brengen, keer je dan naar het verleden. Er valt nog veel te ontdekken…

Dat klinkt best goed, maar ik had er weinig aan, want juist op dat omkijken liep ik stuk. De Bosbaas had het thema overigens wél aardig uitgewerkt. In ieder geval beter dan ik. Hij was in z’n archieven gedoken en had daar allerlei liedjes over hoop opgediept. Vroegere inzichten als basis voor nieuw uitzicht. Mooi! Het kan dus wel…

Punt. Klaar. Door.

Psychologen zullen december wel een ‘markeringsmomentje’ noemen. Even omkijken. Een punt zetten. Klaar. En weer door.

Zover is het nog niet. Vooralsnog zwelg ik in nostalgie, al kan ik dat gevoel dus niet goed op papier krijgen. De Swiffer gaat binnenkort voorzichtig langs de platenspeler en de buizenradio staat op te warmen voor de Top2000. M’n zelfvertrouwen en optimisme groeien met de dag. Ik krijg ook met het uur meer zin in het nieuwe jaar. Het wordt vast beter.

Geniet van de komende Kerstdagen. Ik wens je een gezond 2021 en maak vooral heel veel nieuwe herinneringen. Tot gauw.

UPDATE: 22-12-2020
Kees is een trouwe volger van dit blog. Hij reageert meestal een paar dagen na de publicatie met een uitgebreid app-bericht. Dit keer gaf hij z’n kijk op het nut van terugblikken. Noodzakelijk om te weten: Kees zit veel op de weg. Ik citeer een kort fragment:

Als ik weet dat ik dezelfde weg weer terug moet rijden, dan kijk ik na iedere afslag letterlijk even om: zo ziet mijn terugreis er straks uit…

En ook onderweg geldt: eerst in je spiegels kijken als je wilt inhalen.

Amen!

Wat nog komen gaat

De laatste weken blijft een goede vriend me bestoken met begrippen als ‘democratisering’ en ‘participatie’. Dat zijn niet ogenblikkelijk woorden waar ik opgewonden van raak. Tot je toevallig stuit op de Belg Lucas de Man (een beetje Philippe Geubels en een beetje Arjan Lubach). Hij weet dorre domeinen te vertalen naar heerlijke humor en vrolijke zelfspot.

Hoe vertel je lokale bestuurders dat ze hun zaakjes beter kunnen regelen? Lucas legt het uit.