Het is Pinksteren. Eerste Pinksterdag 2022 om precies te zijn. Dit blog mag daarom best een licht-religieus tintje krijgen. Ja toch?!
Behalve een heel bijzonder literair lijdensverhaal wil ik nog iets anders aan je kwijt. Veel aardser. Laat ik daarmee beginnen.
De laatste tijd groeit het aantal abonnees op deze fotoverhaaltjes gestaag. Dat is eervol en leuk, maar het brengt ook een grotere verantwoordelijkheid met zich mee. Vooral de distributie vraagt extra aandacht.
Amerikaans postbedrijf
De aankondiging van een nieuw blog krijg je nu in de mail via een Amerikaanse postbezorger (Mailchimp). Sinds de invoering van de wet op de gegevensbescherming (de AVG) mag dat eigenlijk niet meer. Ik moet ervoor zorgen dat jouw naam en mailadres dichter bij huis worden opgeslagen. Bij voorkeur op een server in Nederland.
Na wat speurwerk heb ik een goed alternatief voor de Amerikanen gevonden, namelijk een leuke postbode uit eigen land. Het bedrijf heet Laposta en ik ga alle huidige abonnees binnenkort overzetten naar die club.
De volgende e-mail met de aankondiging van een nieuw fotoverhaaltje komt dus van een andere afzender. Het lijkt me goed om je dat vooraf te laten weten. Als je bezwaar hebt tegen die verandering, meld je dan af van deze nieuwsbrief (liever niet natuurlijk).
Six-word story
Tot zover de huishoudelijke mededelingen. Nu dat Pinksterverhaal. Daarvoor ga ik een hink-stap-sprong maken via het populair wetenschappelijke magazine Wired.
Wired is een maandblad (en een website) over technologie. Om preciezer te zijn: het is een publicatie die kennis deelt over de invloed die technologie heeft op cultuur, economie en politiek.
Wired organiseert al een paar jaar wedstrijden rond het fenomeen ‘six-word story’. Dat is een narratief van precies zes woorden waarin alle thema’s aan de orde komen die je ook in langere verhalen tegenkomt, van grappig tot dramatisch en van verdrietig tot beangstigend.
Wired roept de lezers op om een verhaal van zes woorden te schrijven binnen een kader dat het magazine bepaalt. Een paar willekeurige voorbeelden:
Deze maand (juni 2022) is het thema de oneindigheid van het heelal,
“Are we there yet, Uncle Elon?” [door hoksirhc]
In december 2021 mocht je zes woorden inleveren over het kinderboek van de toekomst.
“There once”, she said, “were adults.” [door Jane Turner]
En in oktober 2020 over een wereld zonder papier:
“The pen is no longer mightier.” [door Anna Jaruga]
Ernest Hemingway
De beroemdste six-word story is deze:
“For sale, baby shoes, never worn.”
Je ziet de drie fases: een begin, een midden en een eind plus een zwaar emotionele lading. Kortom: een compleet verhaal dat je probleemloos in je hoofd kunt aanvullen.
Deze six-word story wordt toegeschreven aan de Amerikaanse schrijver Ernest Hemingway (1899-1961). Hij zou het verhaal -nu alweer een eeuw geleden- bedacht hebben tijdens een weddenschap met collega’s (wie schrijft het kortste verhaal?). Het is echter maar de vraag of Hemingway de zes woorden inderdaad zelf heeft verzonnen. Daarover bestaat nogal wat twijfel.
Maar goed, Hemingway kon wél schrijven. Heel goed zelfs. Hij was één van de eersten die de gebruikelijke literaire mooi-schrijverij links liet liggen en in eenvoudige taal indrukwekkende boeken en verhalen schreef. Zijn bekendste roman is ‘The old man and the sea’ uit 1952. Hij kreeg voor dat boek in 1953 de Pulitzerprijs en hetzelfde boek legde ook een stevige basis voor de toekenning van de Nobelprijs voor de literatuur in 1954.
De oude man en de zee
Het zou me niks verbazen als ‘The old man and the sea’ ook op jouw literatuurlijst voor Engels heeft gestaan. Het is een dun boekje, geschreven in simpel Engels. Ideaal materiaal dus voor een eindexamenkandidaat. Ik heb deze week een recente Nederlandstalige herdruk gelezen. Het boek is uitgegeven bij Strengholt in een hard-cover editie met schitterende illustraties door C.F. Tunnicliffe en Raymond Sheppard. Aanradertje!
Laat ik in een paar woorden vertellen waar de roman over gaat.
Santiago, een oude visser, heeft al 84 dagen niets gevangen. Hij eet nauwelijks meer, is straatarm en de andere vissers lachen hem uit. Zelfs zijn trouwe leerling laat hem in de steek.
Ten einde raad vaart de oude man verder dan ooit de zee op. Daar slaat hij een zwaardvis aan de haak, een enorm joekel. Het wordt een immens gevecht tussen mens en dier. De visser heeft respect voor het gigantische beest en wil ‘m eigenlijk niet doden, maar hij kan niet anders (is zijn eigen conclusie). Voordat het zover is, houdt de vis hem twee dagen aan de lijn en sleept de boot steeds verder de zee op.
Uiteindelijk weet de visser met een harpoen een einde aan de strijd te maken. De dode vis is te groot voor de boot, daarom hangt Santiago hem langszij. Op de terugtocht vreten haaien de zwaardvis op. Met alleen de kop en het geraamte komt de visser thuis. Hij is doodop en sleept zichzelf naar bed.
Het andere lijdensverhaal
Hemingway schrijft duidelijk een lijdensverhaal. Je kunt het makkelijk los zien van de bijbelse versie, al zijn er voldoende verwijzingen (de ellende van Job, het verraad van Judas, de kapotte handen (door een snijdende vislijn), de eenzaamheid in de tuin van Getsemane, Jezus als visser en zo zijn er nog wel meer).
Ik zag al die associaties pas toen het boek bijna uit was.
Hemingway visualiseert op de laatste pagina’s de thuiskeer van de oude visser. De man komt ’s nachts aan in de haven. Iedereen slaapt. En je moet weten dat het huis van de visser bovenop een heuvel staat.
Hemingway schrijft dan:
“Er was niemand om hem te helpen, en daarom zette hij de boot op (het strand) zover hij kon. […] Hij tilde de mast uit de koker en rolde het zeil op en bond het vast. Toen legde hij de mast over zijn schouder en begon te klimmen. Eerst toen voelde hij hoe doodmoe hij was. […] toen hij boven was viel hij en bleef een tijd liggen met de mast over zijn schouder. Hij trachtte op te staan, maar het was te moeilijk […]”
Dat beeld van een man die met een balk op zijn schouder een heuvel beklimt en door zijn benen zakt, dat ken ik van de platen tijdens de zondagsschool en van de schilderijen over de kruisgang naar Golgotha.
De geest van Hemingway
Hemingway gebruikt -net als de Bijbel- de vorm van de parabel om een boodschap over te brengen. ‘t Is wel een heel andere boodschap. De Amerikaanse auteur vindt het leven zinloos, alle hoop ontbreekt bij hem. Zelfs hevig lijden biedt geen verlossing.
Hemingway was geen gelovig man en toch heeft hij voor ‘The old man and the sea’ goed gekeken naar de lijdensverhalen in de Bijbel, dat kan niet anders. De gebruikte symboliek is te veel voor toeval.
De basis van het boek is een spannend verhaal over een arme visser die de vangst van zijn leven doet (en ‘m ook weer kwijtraakt). Pas als je de eerste bijbelse verwijzing vindt, volgen er meer en meer en meer…; dan is de heilige geest echt uit de fles.
Fijne Pinksterdagen.
