In mijn kringen is het streng verboden om letters op foto’s te zetten, zeker als die letters zijn bedoeld om het plaatje beter te duiden. Dat wordt afgedaan als ‘fotogefröbel‘. Het zou getuigen van minachting voor de kijker. Het Meesterwerk moet z’n eigen verhaal ontvouwen. Daar mag je als fotograaf niet bij helpen.

Ongeschreven regels

Het wordt helemaal gevaarlijk als je poëtisch gaat doen. Een foto met een gedichtje is als vloeken in de kerk. Dat staat heel duidelijk in alle ongeschreven regels.

Natuurlijk begrijp ik wel iets van die weerzin tegen ‘tekstuele beeldvervuiling’. Pas geleden zag ik een album liggen met erg aardige familiefoto’s. Er was duidelijk iemand aan het werk geweest met oog voor lichtval en compositie. Jammer genoeg stond op iedere foto de opnamedatum en het tijdstip van afdrukken in van die dikke blokletters. Doodzonde. Mijn advies: zet die optie op je camera uit. Als je achteraf wilt weten wanneer het plaatje is geschoten, dan kijk je even in de ‘EXIF-data‘ op je computer.

Alles is toegestaan

Maar verder mag je van mij veel met foto’s doen. We passen immers ook ongestraft de witbalans, het contrast en de belichting aan. En in creatieve kringen is stevig Photoshoppen aan de orde van de dag. Niemand heeft daar een probleem mee. Bij journalistieke reportages moet je natuurlijk zo dicht mogelijk bij de werkelijkheid blijven, maar verder is alles toegestaan wat mij betreft.

Fotogefröbel kan voor onverwachte humor zorgen, heerlijke cliché’s zichtbaar maken, of zelfs ontroeren. Het risico bestaat altijd dat de tekst prioriteit krijgt bij de kijker en dat de foto van secundair belang wordt. Maar heel waarschijnlijk zullen de letters betekenisloos zijn zonder het bijbehorende plaatje. De knutselaar zal immers een reden hebben gehad om foto en tekst samen te voegen. Hij zal van 1+1 drie hebben willen maken.

Fashion is kunst

Een foto met een tekst oogt wel snel een beetje ‘goedkoper’. Dat komt waarschijnlijk omdat we er een advertentie in denken te herkennen. Reclamefoto’s worden immers vrijwel altijd voorzien van wervende woorden. In die gevallen gaat het niet om versterking van de sfeer van de foto, maar is de primaire doelstelling dat we op korte termijn de portemonnee gaan trekken. De foto moet je ogen naar de tekst lokken. That’s it! Alleen bij fashionfotografie zie ik uitzonderingen op die regel. Dat zijn vaak ware kunstwerken met uitsluitend de naam van de fabrikant in een klein hoekje.

In mijn voortdurende zoektocht naar nieuwe projecten heb ik ook wel eens woorden in mijn foto’s gemoffeld. Zo krijgen familieleden en vrienden op hun verjaardag soms een ansichtkaartje met mijn welgemeende felicitaties pontificaal afgedrukt op de foto. Of ze er blij mee zijn weet ik niet…

Fotogefröbel als ondeugd

En een paar jaar geleden dacht ik rijk te kunnen worden van natuurfoto’s met dichterlijk aandoende teksten. Er moest wel altijd een licht humorist ondertoontje inzitten. Uiteindelijk is het op niets uitgelopen: er is nooit een kaart verkocht. En je begrijpt dat ik deze ondeugd verre houd van mijn fotografenvrienden. Maar aan jou -de lezer van dit blog- durf ik mijn guilty pleasures wel te tonen.